Het stellen van vragen is een waardevolle vaardigheid voor leidinggevenden. Maar een verkeerde vraag kan een behoorlijk negatief gevolg hebben.  Warren Berger, auteur van het boek A More Beautiful Question heeft vijf voorbeelden van hele normale vragen die je (als leidinggevende) beter niet kunt stellen op een rij gezet.

“Wat is het probleem?”

Dit is een vraag (of een variatie erop, zoals “Wat gaat er fout?” of “Wat is de grootste bedreiging?”) die vaak gesteld wordt. Sterker nog, het is de openingsvraag bij 80% van de vergaderingen. Het is een vraag die uitgaat van problemen en zwakheden. De organisatie zal gericht zijn op het oplossen van deze problemen in plaats van te focussen op sterke punten en kansen. Het is beter om de vraag positief te benaderen: “Wat doen we goed en hoe kunnen we daar op voortbouwen?” of ” Wat is de ideale uitkomst en hoe kunnen we die bereiken?”

“Wie zijn schuld is dat?”

Er moet een zondebok aangewezen worden, terwijl er natuurlijk veel meer mis is gegaan. De vragensteller probeert met deze vraag vaak de aandacht van zichzelf af te leiden. Een betere vraag zou zijn: “Hoe kunnen we samenwerken om zwakheden het hoofd te bieden.” Zwakheden worden dan geïdentificeerd en aangepakt en de schuldvraag is minder belangrijk.

“Waarom doe je het niet op deze manier?”

Deze vraag lijkt misschien slechts een suggestie, maar als een leidinggevende deze vraag stelt wordt dat meer gezien als het opdringen van zijn wil. Op deze wijze een vraag stellen is een verkapte vorm van controle. Het is beter om medewerkers de ruimte te geven het op hun eigen wijze te doen en met hun eigen ideeën te komen. Medewerkers kunnen soms op weg geholpen worden door te vragen: “Hoe ben je van plan dat aan te pakken?”.

“Hebben we dat niet al eens geprobeerd?”

Natuurlijk mag een leidinggevende vragen stellen over voorgestelde strategieën, maar dan is de toon waarop vragen worden gesteld zeer belangrijk. Deze vraagt klinkt neerbuigend en moedeloos. De voorgestelde strategie zou nu beter kunnen zijn, omdat er beter over nagedacht is of omdat de timing beter is. Het is daarom beter om te vragen: “Als we dit nog eens proberen, wat zou er anders zijn dit keer?”

“Wat is ónze iPad?“

Deze of een vergelijkbare vraag wordt gesteld door een in paniek zijnde manager op het moment dat een concurrent een hip nieuw product introduceert. Hij vraagt dan eigenlijk: “Waarom hebben wij dit niet bedacht? Ik wil er ook zo een!” Medewerkers worden dan volgers, die denken dat ze het product van de concurrent zo snel mogelijk moeten imiteren. Het is beter om te vragen: “Waarom heeft onze concurrent succes met dit product?”, “Welke behoefte wordt ermee vervuld?”, “Hoe kunnen wij onze sterke punten inzetten om op betere wijze die klantbehoefte te vervullen?”

Algemene adviezen voor hoe het wel moet:

  • Voorkom dat u vragen stelt die veroordelend klinken in plaats van onderzoekend.
  • Vermijd vragen die de indruk wekken dat u als ouder tegen een kind praat.
  • En stel nooit een vraag als u geen antwoord wilt. Retorische vragen horen in een toneelstuk, niet in een bedrijf
  • Maar blijf wel vragen stellen, want zolang u degene bent die de vragen stelt controleert u het gesprek (“Wie vraagt, leidt” leerde ik 30 jaar geleden al in een Käser-cursus)

(Met dank aan P&O Actueel voor de samenvatting.)