Werknemers die zichzelf op allerlei manieren verrijken ten koste van de werkgever. Het kost jaarlijks miljarden. Natuurlijk is zulk gedrag strafbaar. In veel gevallen is het daarnaast grond voor ontslag op staande voet. Toch wordt het eerder meer dan minder, straffen helpt blijkbaar niet. Wat wel helpt is een drietraps aanpak die door een team van Israëlische en Amerikaanse onderzoekers is ontwikkeld.
Psychologische aanpak.
De onderzoekers wijzen erop dat “onethisch gedrag” niet alleen veel geld kost. Het vermindert ook het vertrouwen dat zowel de eigen medewerkers als de buitenwereld (klanten!) in het bedrijf hebben. Tevens verslechtert het normbesef van de medewerkers, wat weer nieuw onethisch gedrag in de hand werkt. Simpel gezegd: als mijn bedrijf zichzelf schuldig maakt aan omkoping, waarom zou ik dan niet wat goederen uit het magazijn via de achterdeur zwart mogen verkopen? Het team kiest voor de psychologische benadering en toont ook vanuit dat standpunt aan dat straffen niet helpt. Mensen blijken sterke mechanismes te hebben om hun eigen gedrag goed te praten. Maar diezelfde mechanismes kunnen ook helpen bij de bestrijding van onethisch gedrag. Wat kunt u doen?
De “3Z”-aanpak ter verbetering van ethisch gedrag.
- Zich bewust zijn. U en uw hele bedrijf moeten zich continu bewust zijn van het feit dat men zich in uw bedrijf ethisch gedraagt. Dit vermindert de mogelijkheid om onethisch gedrag goed te praten. “Een pennetje of een schrijfblok van de zaak meenemen voor thuis? Dat doen we hier dus niet!” Het betekent wel dat u op elk detail moet letten. Dus ook geen klusjesman zwart laten werken. Geen onnodig overwerk toestaan. Geen prijsafspraken met concurrenten maken. Geen steekpenningen betalen om een project binnen te halen. Vult u verder zelf maar in.
- Zichtbaarheid. Geef niemand de gelegenheid om zaken anoniem of in het geheim te doen. Er hoort altijd minstens één collega mee te kijken. De aloude functiescheiding is dus nog steeds actueel. De verkoper hoort niet zelf de betaling in ontvangst te nemen en die al helemaal niet te administreren. De salarisadministratie houdt u gescheiden van personeelszaken. Inkoop moet gescheiden zijn van magazijnbeheer. Tevens is openheid van belang en mag geheimzinnig doen (“het gaat je niets aan hoe me dat gelukt is, dat zijn mijn zaken”) niet getolereerd worden. Ook dit op alle niveau’s!
- Zelfmotivatie. Zorg dat uw medewerkers gemotiveerd zijn om een positief zelfbeeld te houden. Zorg ook dat ze er trots op zijn dat ze zelf ethisch handelen en dat ze bij een bedrijf met hoge ethische normen werken. Het helpt om ze ethisch gedrag te laten beloven en ze ervoor te laten tekenen.
Een paar leuke dingen uit het onderzoek.
- Mensen kregen in hun eentje een aantal taken te verrichten waarbij gemakkelijk vals gespeeld kon worden. De groep die van te voren was gewezen op De Tien Geboden was aanzienlijk eerlijker (zich bewust zijn).
- Boven een pot waarin men zelf een verschuldigd bedrag moest doen werd een foto van een paar ogen gehangen. Daarmee werd slechts de illusie gecreëerd dat er gekeken werd. De opbrengst werd significant hoger (zichtbaarheid).
- Mensen die vooraf moesten tekenen dat ze een vragenlijst eerlijk zouden invullen deden dat eerlijker dan degenen die achteraf moesten tekenen (zelfmotivatie).
Bron: psychologicalscience.org