Veel bedrijven bieden hun werknemers de gelegenheid om opleidingen te volgen die hun functioneren ten goede komen. Vaak worden de kosten van de opleiding door de werkgever betaald. Soms gedeeltelijk, bijvoorbeeld als de opleiding niet alleen het bedrijf maar ook de werknemer persoonlijk voordeel oplevert. Bijvoorbeeld een betere arbeidsmarktpositie. Soms mag de werknemer in werktijd de opleiding volgen en soms worden ook de reiskosten en -uren naar de opleiding vergoed. De werkgever is hier in principe volledig vrij in. Het is gebruikelijk om van de werknemer te verlangen dat hij een deel van de door de werkgever betaalde studiekosten terugbetaalt als hij binnen redelijk korte tijd na het voltooien van de studie ontslag neemt. Dit moet dan worden vastgelegd in een Studiekostenovereenkomst. Zonder zo’n overeenkomst kan de werkgever geen aanspraak maken op terugbetaling. Zie voor meer informatie het artikel Studiekosten laten terugbetalen, hoe doet u dat? en ook Onduidelijkheid in overeenkomst voor rekening werkgever.
Belangrijk: de terugbetalingsverplichting moet lineair afbouwen. Dus bijvoorbeeld als een periode van 4 jaar passend is voor de betreffende opleiding dan kan bepaald worden dat er bij vertrek binnen 1 jaar 100% moet worden terugbetaald, binnen 2 jaar 75%, binnen 3 jaar 50% en binnen 4 jaar 25%. Bij vertrek na vier jaar is er dan geen terugbetalingsverplichting meer. Je kunt het ook in maanden doen, bij een termijn van vier jaar moet er dan bij vertrek per maand dat die termijn nog zou lopen 1/48e deel van de studiekosten worden terugbetaald.
Sinds 1 augustus 2022 is de Wet Transparante en Voorspelbare Arbeidsvoorwaarden van kracht. Een van de bepalingen van die wet is dat opleidingen die wettelijk of bij CAO verplicht zijn gezien de functie van de werknemer, volledig door de werkgever moeten worden betaald. Inclusief de uren die eraan besteed worden (die gaan dus in werktijd of worden als overwerk vergoed), de reiskosten en eventueel benodigd studiemateriaal. Voor deze kosten mag geen terugbetalingsverplichting aan de werknemer worden opgelegd. Voor de duidelijkheid: een opleiding die wettelijk nodig is om naar een volgende functie door te groeien is in de oude functie geen wettelijk verplichte opleiding. Dus een automonteur die ook APK-keurmeester moet gaan worden kan voor de APK-opleiding een terugbetalingsverplichting krijgen. Is hij eenmaal APK-keurmeester dan moet dit certificaat periodiek vernieuwd worden en dat wordt dan door de werkgever betaald, zonder terugbetalingsverplichting.
De kosten van een opleiding die niet in het teken staat van het verbeteren van het functioneren van de werknemer maar die gevolgd wordt ter verbetering van zijn arbeidsmarktpositie, mag in mindering worden gebracht op de bij ontslag te betalen Transitievergoeding. Voorwaarde daarvoor is dat vooraf schriftelijk is vastgelegd dat dit (als de werknemer ontslagen wordt) zal gaan gebeuren. Dit kan in in eerste instantie worden gecombineerd met een Studiekostenovereenkomst maar het is uiteindelijk uiteraard wel het één of het ander: óf de werknemer blijft, gaat na korte tijd zelf weg en betaalt dan een deel van de studiekosten terug, óf hij wordt ontslagen en dan worden de studiekosten (volledig!) op de transitievergoeding in mindering gebracht. Wat mij betreft is dit allemaal nogal theoretisch vanwege de verplichting om het in mindering kunnen brengen van de studiekosten op de transitievergoeding vooraf vast te leggen. Je zegt de werknemer dan feitelijk al meteen ontslag aan en je zal dan dus ook al een ontslagdossier moeten hebben. Er zijn weinig redenen denkbaar waarom je als werkgever het ontslag dan niet meteen in gang zou zetten.